Warmia i Mazury to region w północno-wschodniej Polsce, który na całym świecie słynie ze swojego niezwykłego krajobrazu. Gdy myślimy o tych terenach, przed oczami stają nam przede wszystkim wspaniałe jeziora i rozległe lasy. To nie przypadek – przyroda jest tutaj nie tylko tłem, ale kluczowym elementem tożsamości regionu i główną atrakcją, która przyciąga turystów. Region ten jest częścią funkcjonalnego obszaru Zielonych Płuc Polski. Ta niezwykła wartość przyrodnicza stwarza idealne warunki do rozwoju turystyki i rekreacji.
Przyjrzyjmy się bliżej, co sprawia, że przyroda Warmii i Mazur jest tak wyjątkowa.
Kraina Wód – Jeziora i Rzeki
Warmia i Mazury to przede wszystkim kraina jezior. W obrębie terytorium mazurskiego znajdziemy m.in. słynną Krainę Wielkich Jezior Mazurskich, a także Pojezierze Mrągowskie, Pojezierze Ełckie, część Pojezierza Iławskiego i Krainę Węgorapy. Warmia natomiast obejmuje ziemie w dorzeczu Łyny i Pasłęki.
Symbolem regionu i jednocześnie największym jeziorem w Polsce jest Jezioro Śniardwy. Śniardwy są połączone z wieloma innymi jeziorami, tworząc wraz z systemem kanałów potężny system Wielkich Jezior Mazurskich. System ten łączy Śniardwy m.in. z Jeziorem Roś.
Inne jeziora, o których wspominają źródła, to chociażby jezioro Wiartel, jezioro Nidzkie, jezioro Bełdan, jezioro Kisajno, jezioro Stręgiel, jezioro Święcajty, jezioro Orzysz (gdzie badano dawne osady nawodne), jezioro Ustrych, jezioro Mokre czy jezioro Duś (nad którym położony jest klasztor staroobrzędowców).
Region przecina sieć rzek. Szlak Łyny (204 km) jest uznawany za najpiękniejszy na Warmii. Krutynia jest najbardziej znaną rzeką na Mazurach, słynącą z popularnego szlaku kajakowego (96 km). Rzeka Pisa przepływa przez obszar Ziemi Piskiej. Warto też wspomnieć o Kanale Elbląskim, który jest uznany za jeden z Siedmiu Nowych Cudów Polski w polskiej edycji National Geographic i stanowi malowniczy szlak wodny.
Leśne Królestwa – Puszcze i Rezerwaty
Krajobraz Warmii i Mazur to nie tylko woda, ale też rozległe kompleksy leśne. Szczególnie często wymieniana jest Puszcza Piska.
O wysokiej randze przyrodniczej regionu świadczy duża liczba terenów chronionych. Rezerwat Sosny Taborskie oferuje ścieżkę ekologiczną. Rezerwat Las Warmiński był miejscem reintrodukcji sokołów wędrownych. Cała rzeka Drwęca jest objęta ochroną i stanowi jedyny w Polsce szlak wodny prowadzący w całości przez rezerwat przyrody. Mazurski Park Krajobrazowy został wpisany na światową listę rezerwatów biosfery oraz do spisu Ramsar, podobnie jak rezerwat Siedmiu Wysp Jeziora Oświn, Jezioro Druzno i Jezioro Karaś. Obszary chronione w regionie są ostoją cennych oraz zagrożonych gatunków.
Bogactwo Fauny i Flory
Mazurskie i warmińskie krajobrazy są domem dla wielu gatunków zwierząt. Rozległe lasy są ostoją dużych ssaków, m.in. wilka i rysia, które można zobaczyć w części przyrodniczej Muzeum Ziemi Piskiej. W Puszczy Piskiej prowadzi się reintrodukcję rysi, budując specjalne woliery dla dorosłych osobników, skąd młode mogą samodzielnie wyruszać na wolność. Jelenie można obserwować na pastwiskach w Kosewie Górnym. Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie to miejsce, gdzie można zobaczyć zwierzęta leśne.
Charakterystycznym elementem krajobrazu Warmii i Mazur są koniki polskie, potomkowie dzikich tarpanów.
Bocian biały jest symbolem i ikoną Warmii i Mazur. Tereny te są najliczniejszą w Europie ostoją bocianów. Wieś Żywkowo bywa nazywana „bocianią wsią”, gdzie co roku przylatuje blisko 100 bocianów, a odlatuje ponad dwa razy więcej; można tam obserwować ptaki żerujące i młode uczące się latać, a ścieżka edukacyjna przybliża ekologię bocianów. W rezerwacie Las Warmiński reintrodukowano sokoły wędrowne, których populacja wyginęła.
Mazurskie jeziora słyną z bogactwa ryb i różnorodności gatunkowej. Występują tu m.in.: amur, boleń, brzana, jaź, jesiotr zachodni, karaś, karp, krąp, leszcz, lin, miętus, okoń, płoć, pstrąg, sandacz, sieja, sielawa, sum, szczupak, tołpyga, troć, ukleja, węgorz, wzdręga. Wędzone trocie i węgorze to regionalne specjały kulinarne.
Muzeum Ziemi Piskiej w Piszu w części przyrodniczej prezentuje zwierzęta żyjące w puszczy, takie jak zimorodek, łyska, kormoran, jeleń, wilk, ryś.
Aktywny Wypoczynek na Łonie Natury
Walory przyrodnicze Warmii i Mazur sprzyjają różnym formom aktywnego wypoczynku.
- Wędkarstwo: Mazury to wymarzone miejsce dla miłośników wędkowania, oferujące spokój i kontakt z naturą. Wędkowanie uspokaja, relaksuje i zmniejsza stres. Aby wędkować, potrzebna jest karta wędkarska i zezwolenie na dany zbiornik. Dzieci do 14 lat mogą łowić bez karty, pod opieką dorosłego. Łowienie z łodzi jest możliwe od maja do grudnia, od godziny przed wschodem do godziny po zachodzie słońca. Ryby lubią spokój, więc najlepsze miejsca to te z dala od ruchu, wczesnym rankiem, w okolicach szuwarów i w strefach ciszy, gdzie zakazane jest używanie silników spalinowych. Jezioro Wiartel jest szczególnie atrakcyjne dla wędkarzy dzięki strefie ciszy, bogactwu ryb i regularnemu zarybianiu.
- Turystyka wodna: Region to prawdziwa „mekka wodniaków”. Popularne są żeglarstwo i kajakarstwo. Wiele miejscowości nad jeziorami posiada przystanie z wypożyczalniami sprzętu. Szlaki kajakowe umożliwiają wycieczki od kilku godzin do kilku dni. Najpopularniejszy szlak kajakowy na Mazurach i jeden z najpiękniejszych w Europie to Szlak Krutyni (96 km), prowadzący przez jeziora i rzeki, przez Puszczę Piską i Mazurski Park Krajobrazowy; odcinek Jezioro Krutyńskie – Ukta jest uważany za najpiękniejszy, a szlak jest łatwy. Szlak Łyny (204 km) jest uznawany za najpiękniejszy na Warmii, długi, ale urozmaicony, z odcinkiem o charakterze rzeki górskiej, wymagający zgody na przepłynięcie rezerwatu Las Warmiński. Szlak Drwęcy (178 km) jest jedynym szlakiem wodnym w całości objętym rezerwatem przyrody; jest łatwy i przyrodniczo urozmaicony.
- Turystyka piesza i rowerowa: Lasy, pola i lokalne drogi są idealne do wypraw rowerowych. Istnieją trasy w formie pętli, np. Szlak Las Ochronny Szast (35 km, łatwy) koło Pisza, Szlak Aleją Lip (24 km, łatwy), Trasa „Szlak rodzinny” (21 km, łatwy), Szlak „Wokół J. Orzysz” (34 km, średnio trudny), czy Trasa „Szlakiem jezior rynnowych” (21 km, średnio trudny). W rezerwacie Sosny Taborskie wytyczono ścieżkę ekologiczną. W Żywkowie jest ścieżka edukacyjna o bocianach.
- Turystyka zimowa: Region należy do najzimniejszych w Polsce, co zapewnia śnieżną zimę. Wzgórza Dylewskie i Szeskie są popularne dla narciarstwa zjazdowego, a także nart śladowych i biegowych. Dostępne są stoki narciarskie i wyciągi. Można uprawiać żeglarstwo lodowe (bojery) oraz nurkowanie pod lodem.
Noclegi w Zgodzie z Naturą
Dla tych, którzy pragną zanurzyć się w wiejskiej przyrodzie, idealnym wyborem może być agroturystyka. Niektóre miejsca, jak Zielone Wzgórze (z ogrodem) czy Moniówka (z wege jedzeniem, sauną i masażami), oferują wypoczynek w wiejskim klimacie.
Podsumowanie
Przyroda Warmii i Mazur to nie tylko malownicze jeziora i rozległe lasy, ale także bogactwo życia zwierząt i roślin oraz tereny objęte cennymi formami ochrony. To region, gdzie natura jest wciąż blisko i dostępna, oferując niezliczone możliwości aktywnego wypoczynku przez cały rok.
Zaplanuj swoją podróż na Warmię i Mazury i odkryj piękno Zielonych Płuc Polski!